RİYA
İnsan onur ve haysiyetiyle bağdaşmayan kötü huylardan biri de riyadır.Riya dilde,İnandığı gibi davranmama ,sözü özü bir olmama ve ikiyüzlülük gibi manalara gelir.İslâm'da ise riya "ahiret ameliyle dünya menfaatini gözetmek" şeklinde tarif edilir.bu tanımlamalardan açıkça anlaşılmaktadır ki,riyâkarlıkta gaye,Allah rızası değil de,öyle görünerek insanların takdirini kazanmak,başkaları üzerinde nüfuz çıkar sağlamaktır.
İyilikler,sırf Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak için yapıldığında makbul olurlar.İnsanlar görsünler ve övsünler diye yapılan çalışmaların Allah katında hiçbir kıymeti yoktur.
Birgün Sevgili Peygamberimiz'in huzuruna bir adam gelerek: " Ya Resûlallah,ben Allah rızası için savaşlara katılıyorum,fakat insanlar tarafından takdir edilmeyi de arzu ediyorum.Buna ne dersiniz?"diye sormuştu.Hazreti Peygamber,henüz ona cevap vermeden,orada "Kim Rabbine kavuşmayı umuyorsa,iyi iş yapsın ve Rabbine ibadette hiçbir şeyi ortak koşmasın"(1)mealindeki ayet-i Kerime gelmiştir.
Yine birgün Hazreti Peygamber (S.A.V.),arkadaşlarına: "Sizin hakkınızda en çok korktuğum şey küçük şirktir"buyurmuşlar.Ashab-ı kiram "Küçük şirk nedir?Ya Resûlallah" dediklerinde,Allah Elçisi,"Riyadır".Üstün kudret sahibi Ulu Allah,Kıyamet gününde insanları amelleri karşılığı olarak mükâfatlandıracağı vakit,riyakârlara:"Dünyada kendilerine mürailik ettiğiniz kimselere gidin ve bakın.Onların yanında amellerinizin mükâfatını bulabilecek misiniz?"denilecektir"buyurmuşlardır."(2)
İki yüzlü kimseler,toplumda şöhret sahibi olmak ya da maddî çıkar sağlamak için gerçek hüviyetlerini saklayıp,başkalarının hoşuna gideceğini tahmin ettikleri şekilde davranmaya gayret ederler.İnanmadıkları halde inanmış görünerek,mukaddesata karşı beslenen bağlılık ve hürmet hislerini dünya menfaatına kullanırlar.Bu noktada bir riyakârın ne kadar zararlı olabileceğinin belgesi olarak birkaç örnek sunmak isterim:
Hazreti Peygamber zamanında Medine'de,görünüşte müslümanların dostu olan ve namazları cemaatle kılan Abdullah İbn-i Sebe adında ikiyüzlü ve bozguncu biri vardı.Gerçekte İslâm'ı içinde vurmakla görevli bu hain kişi,Resûlullah'ın şahsına karşı hürmetsizlik ve şüphe uyandırmaya çaba harcar,savaşlarda İslâm ordusunu zayıflatmaya,paniğe uğratmaya,düşman ordusuna maddî ve manevî destek olmaya sinsi sinsi çalışırdı.
Abdullah İbn-i Sebe,ayrica müslüman gençler arasında eski kabilecilik taassubu kötüleyerek,düşmanlık ve anarşi meydana getirmeye uğraşıyordu.Sevgili Peygamberimiz'in vefatından sonra da yıkıcı faaliyetlerini sürdüren bu baş münafık,bazı müslümanları halife Hz.Osman'ın aleyhinde kışkırtmış,sonunda O'nun şehid edilmesine sebep olmuştur.Daha sonra Hz.Ali ile Hz.Muviye arasında meydana gelen anlaşmazlıklar ve çekişmeler de hep işte bu riyakâr Yahudi dönmesinin uğursuz eserlerindendir.
Bunun gibi ikiyüzlü ve bozguncu insanlar,günümüzde de mevcuttur.Bize düşen böylelerini tanıyıp,onlara fırsat vermemek ve emellerine alet olmamaktır.Kur'an-ı Kerim,ikiyüzlü ve bozguncu kimselerin vasıflarını şöyle haber veriyor:
"İnsanlardan bazılarıda vardır ki,inanmadıkları halde "Allah'a ve ahiret gününe inandık"derler.Onlar(kendi akıllarınca) güya Allah'ı ve müminleri aldatırlar.Halbuki onlar ancak kendilerini aldatırlar ve bunun farkında değillerdir.Onların kalplerinde bir hastalık vardır.Allah'da onların hastalığını çoğaltmıştır.Söylemekte oldukları yalanlar sebebiyle de onlar için elim bir azap vardır"
"Onlara:Yeryüzünde fesat çıkarmayın,denildiği zaman,"Biz ancak islah edicileriz"derler.Şunu bilin ki,onlar bozguncularında ta kendileridir,lâkin anlamazlar."
"Onlara:İnsanların iman ettiği gibi siz de iman edin,denildiği vakit"Biz hiç,sefihlerin(akılsız ve ahmak kişilerin)iman ettikleri gibi iman eder miyiz!"derler.Biliniz ki,Sefihler ancak kendileridir.Fakat bunu bilmezler(veya bilmemezlikten gelirler)."
"(Bu münafıklar)müminlerle karşılaştıkları vakit"(Biz de)iman ettik"derler.(Kendilerini saptıran)şeytanlarıyla başbaşa kaldıklarında ise:"Biz sizinle beraberiz,biz onlarla(Müminlerle)sadece alay ediyoruz"derler.(3)
Ayet-i Kerimelerde ikiyüzlülerin yalancılııkları,bozgunculukları,fesatçılıkları gözler önüne serilerek,insanı,hem Allah katında hemde toplum arasında alçaltan bu davranışlardan sakınılmasına dikkat çekilmiştir.
Unutulmamalıdır ki,yapılan iyilikler insanın hayatını olumlu yönde etkilemiyor,ifa edilen kulluk görevleri sahibini üstün ahlâk seviyesine çıkarmıyorsa,bunlara riya karışmış olmasından korkulur.Gerçek bir mümin,öğülme arzusu,kınanma korkusu,menfaat ve yüksek makam hırsı gibi sebeplerle gösterişe heveslenmez,işlerine ve ibâdetlerine riya karıştırmaz.Karıştığını anlayınca da hemen onun telâfisi için çaba harcar.
_____________________________
1-Kehf Sûresi;ayet:110
2-Seçme Hadisler 2.kitap,sh:31-33
3-Bakara Sûresi;ayet:8-14
