KANAATİN TANIMI VE ÖNEMİ
Çalışmak,helâlinden kazanmak dinimizin emri olduğu gibi,bütün çabalara ve gayretlere ramen arzulanan miktarda kazanç sağlanmaması durumunda Allah'ın takdirine rıza göstermek de dinimizin emridir.Kanaat,şüphesiz az ile yetinip atâlet içinde yaşamak değildir.Kanaat itidalden ayrılmamak,israftan sakınmaktır.Kanaatten ayrılan bir kimse israfa düşer.İsraf ise kişiyi fakir ve perişan bir halde bırakır.Çeşitli sebeplerle herkesin her zaman ihtiyacı kadar gelir elde etmesi mümkün olmayabilir.Fakat giderlerini gelirlerine göre ayarlaması,herkesin her zaman elinde ve iradesinde olsa gerektir.Ekonomik refah,çalışmaya ve kazanmaya bağlı olduğu kadar,kazancı gereksiz yerlere harcamamaya da bağlıdır.Nitekim,
"İktisat eden,fakir düşmez"(1)meâlindeki hadis-i Şerif gereğince harcamaları gelirine göre ayarlayan kimse,kalb huzuru içinde yaşar.Kendi gelirini gözardı ederek,harcamalarını,başkalarının harcamalarına kıyasla yapan ise,onların yardımına muhtaç duruma düşebilir.Ne yazık ki,günümüzde birçok kimseler,tutumlu davranmayıp en zengin kimseleri taklit etmeye özenerek birçok üzüntü ve sıkıntılara katlanmak durumunda kalıyorlar.
Oysa insan,Allah'ın verdiğine kanaat edip onunla hayatını tanzim eder,haline şükrederek ahlâklı,faziletli ve kalb huzuru içinde yaşarsa,hem dünya hem de ahiret saadetine erişir.Hz.Peygamber (S.A.V.),bir hadislerinde meâlen:
"Müslüman olup yetecek kadar malı olan ve Allah'ın verdiğine kanaat eden kimse felah bulmuştur"(2)buyurmuşlardır.
Başka bir hadis-i Şerif de meâl olarak şöyledir:
"Sizden (dünyalık bakımından)daha aşağıda olanlara bakın,daha üstün olanlara bakmayın.Bu,Allah'ın size olan nimetlerini küçümsememeye daha çok yöneltir."(3)
Kanaatkârlık insanı aşırı mal hırsından korur.Haris insan,çalışması sonunda Allah'ın verdiğine kanaat et meyerek daha fazla mal ve servet edinmek için helâl-haram demeyip çeşitli vasıtalara başvurur.Sahip olduğu nimetlere ibâdet ve taatle şükretmez.Çok kere ye'se (ümitsizliğe)düşer;Ümitsizlik ise insanı her türlü felâkete sürükler.O halde hayatımızın güvenliği için hırstan ,hasedden sakınarak kadere razı olmalı ve halimize şükretmeliyiz.
Sevgili Peygamberimiz,kanaat ve hırsın ruhî tecelliyatına dair bir hadislerinde meâlen şöyle buyuruyor:
"Allah,bir kuluna hayır murad ederse,onun gönlüne zenginlik ve takvâ verir.Bir kuluna da şer dilediği vakit,fakirliğini iki gözünün önüne getirir."(4)
Dinimizde cimriliğin,açgözlülüğün,tembelliğin ve başkasının sırtından geçinmenin yeri yoktur.Müslümana yakışan,el emeğinden yemek ve mümkünse,kazancından ihtiyacı olanları da yararlandırmaktır.Mazeretsiz olarak dilenmenin acı sonucu bir hadis-i Şerifte meâl olarak şöyle bildirilmiştir:
"Dilenmek,herhangi birinizi o dereceye getirir ki,Kıyamet gününde yüzünde et bulunmadığı halde (iskelet vaziyetinde)Allah'ın huzuruna çıkarır."(5)
Başka bir hadis-i Şerifte bildirildiğine göre,istemek yalnız şu üç kişi için helâldır:Birincisi,diyet ödemesi gereken ve dinlemek istemeyen kimsenin bu borcu ödeyince kadar başkalarından yardım istemesi;ikincisi,büyük bir kazaya uğrayıp,bütün malı yok olmuş bir kimsenin maişetini yoluna koyacak kadar istemesi;üçüncüsü,bir şahıs son derece fakr-u zarurete düşer de,kavminden aklı başında en az üç kimse onun hakkında"çok fakir kaldı"diye konuşurlarsa,o şahsın geçimini sağlayacak kadar istemesidir.Bunun dışında istekler haramdır ve bunu yiyen şüphesiz haram yemiş olur.(6) Meşru mazeret olmadan dilemek kadar,imkân olduğu halde,yokluk içinde kıvranan komşulara,yakınlara,yetim,güçsüz ve kimsesizlere yardım etmemek de büyük bir bedbahtlıktır.
Sözün özü;müslüman,kendine,ailesine,mensup olduğu topluma faydalı olabilmek için,bütün imkânlarına değerlendirerek çalışır.Sonuçta Allah'ın kendisine takdir buyurduğu nimete kanaat eder ve rıza gösterir.Kanaat,Allah'a güvenmenin,sabretmenin,şükretmenin,hamdetmenin,nimete doymanın kaynağı;haksız kazançtan,atâletten,israftan,hasedlikten sakınmanın dayanağı ve gerçek imanın bir gereğidir.
Yazımızı konuyla ilgili bir hadis-i Şerif meâliyle noktalayalım:
"Kanaatkâr olunuz.Çünkü kanaat tükenmez bir hazinedir."(7)
_________________________________________
1-Fethu'l-Kebir,3/96
2-Riyazü's-Salihîn,1/555 (Müslim)
3-Tac Tercemesi,5/301
4-250 Hadis,sf:21-22 (Tirmizi)
5-Riyazü's-Salihîn Tercemesi,1/561
6-Riyazü's-Salihîn Tercemesi,1/564-565
7-Ö.N.Bilmen,Hikmet Gonceleri 500 Hadis sh:258
